We zijn thuis met z’n drieën. Mijn moeder, mijn vier jaar
oudere broer en ik. Ondanks de geringe omvang van ons gezin, waar moeder de
kost verdient, zijn er voor ons kinderen gerichte taken zoals schoenenpoetsen, je
eigen bed opmaken, afwassen en tafeldekken. In dit redelijk geordende bestaan
hecht mijn moeder grote waarde aan gezamenlijk eten en tafelmanieren.
De pan op
tafel is niet aan de orde. Ze schept in de keuken de groente en aardappelen in
witte dekschalen, die net als de borden niet meer puntgaaf zijn. We leren al op
jonge leeftijd met mes en vork te eten. Een elleboog op tafel of met een arm om
je bord de maaltijd naar binnen schuiven is een doodzonde, het komt je op een
schrobbering te staan.
Op tafel staat dagelijks Hollandse pot, die je bij de
groenteboer aan de kar koopt.
De bloemkool is steevast voorzien van een sausje
evenals de tot snot gekookte koolraap. Zuurkool komt uit het vat en zoute bonen
zitten in een Keulse pot met een houten deksel. Moeder maakt er heerlijke stamppot
van. Aan aardappelen met twee opa’s in die handel is nooit gebrek. ’s Winters
komt een groente zoals boontjes uit een glazen pot. Opa levert ze uit de
moestuin en ze zijn door moeder, onder het uiten van minder fraaie bewoordingen
en met een rood hoofd van inspanning, geweckt. Of er dagelijks vlees op tafel
komt, staat me niet meer helder voor de geest. Wat ik nog wel weet is dat je
voor je verjaardag het eten mag kiezen. Voor mij is dat, in maart jarig,
steevast een stamppot en ik krijg een hele rookworst op het bord. De truc is
wel dat ik die moet verdelen, maar als jarige mag ik het grootste stuk. Mijn
broer is in juni jarig en zijn verjaardag gaat altijd gepaard met een portie
nieuwe aardappelen, door opa van vaders zijde verstrekt. De keuze van broerlief
voor groente is waarschijnlijk stoofpeertjes geweest, daar was hij dol op. Wat
de hele worst betreft laat het geheugen mij hier in de steek.
Dat geldt niet voor het ritueel tafeldekken. Mijn broer en
ik doen dat bij toerbeurt en wij hebben een verbond over het rangschikken van
de borden. Niet waar ze moeten staan want dat is met drie personen aan een
ronde tafel niet zo moeilijk.
Het gaat om heel iets anders, onder de witte borden staat
een sphinx afgebeeld, die verschillende kleuren heeft. Blauw, bruin en zwart.
We hebben ooit eens afgesproken dat, wie de zwarte sphinx treft, dood is. Met
een bruine lig je flauw en blauw staat voor springlevend. Degene die tafel dekt
zet uiteraard een blauwe sphinx voor zichzelf klaar. Voor het eten op tafel komt
kijken we onder ons bord en dan begint het geschuif, helaas ben je aan een
tafel met drie personen snel uitgeschoven.
Meestal eindigt mijn moeder, die van het verbond niets weet,
met een zwarte sphinx of, in het beste geval, een bruine. Ze heeft wel eens
gevraagd wat we toch aan het doen waren, maar we hebben haar toen niet wijzer
gemaakt.
Op een goede dag bereik je de jaren des onderscheids, mijn
broer eerder dan ik, en laat je dergelijke kinderachtige rituelen achterwege. Als
mijn moeder jaren later nieuwe borden vraagt voor haar verjaardag is dat de
aanleiding om haar te vertellen wat het geschuif met de oude borden heeft betekend.
Ze schiet er met terugwerkende kracht
van in een schaterlach. Wij geven haar boerenbont cadeau dat ze in de loop der
jaren steeds verder aanvult. Geleidelijk aan verdwijnt het oude servies dat
steeds breekbaarder lijkt te worden.
Tegenwoordig zijn de onderdelen van een Regoutservies gewild
onder verzamelaars.
Als ik nu een bord of schaal op een rommelmarkt zie kan ik
het niet laten om te kijken welke kleur sphinx eronder zit. Je ziet ze niet
veel meer.
Regout en Société Céramique zijn gefuseerd en heten Royal
Sphinx, de sphinx is vervangen door een staande leeuw.
Schrijfcursus opdracht: beschrijf de maaltijd of rituelen die daarbij hoorden. Ik was met mijn keus snel klaar.
